Als er een groep was die deelnam aan het christelijke mysterie en de esoterische geheimen van de vroege kerk bezat, dan waren het de gnostici. Deze orde bewaarde tot het einde toe de hoge ethische en rationele maatstaven die eer aan een leer verlenen. De kerk viel daarom het gnosticisme krachtig en meedogenloos aan en erkende deze mystieke filosofen als de meest formidabele tegenstanders van de tijdelijke macht van de christelijke theologie. ( )